Blokfluit

Ik heb een soort afwijking; ik verzamel, ongewild, nutteloze wetenswaardigheden. Ik onthou dingen die er helemaal niet toe doen. Belangrijke of nuttige woorden blijven niet in mijn hersens plakken, terwijl volkomen nutteloze woorden op de meest onzinnige momenten te voorschijn komen. 2 voorbeelden: ฝักบัว (fàk-buwa) douchekop, wanneer heb je dat nodig? Die ene keer in de 10 jaar als dat ding stuk is? Ik kan het onthouden omdat buwa ook de lotuskop betekent en die twee zien er ongeveer hetzelfde uit. Ander voorbeeld: in het Thai heb je ontelbaar veel classifiers, niet te onthouden! Behalve dan die ene voor blokfluiten; เลา (lao), ik heb echt 0 interesse in een blokfluit!

Bovenstaande alinea heb ik niet zelf geschreven. Ik kreeg hem toegestuurd van Carin, die jarenlang mijn steun en toeverlaat was bij 2Xplain en met wie ik de fascinatie voor Thailand deel. Carin's vader woont hier in de buurt en die zocht ze 2x per jaar op (totdat corona roet in het eten gooide) dus we zien of zagen elkaar nog regelmatig. Ik herken het verschijnsel van het opslaan van overbodige informatie wel. Ik heb het (nog) niet met Thaise woorden, hoewel je je af kunt vragen of het eerste Thaise woord dat ik echt onthield, กระเทียม (gratiam, knoflook), nu wel het meest noodzakelijke is om te weten. Maar ik ken bijvoorbeeld wel allerlei tennissers, schaatsers, voetballers en autocoureurs, terwijl ik echt helemaal nooit naar sport kijk en al die namen niet eens wíl weten.

Carin's miniblogje is een leuke aanleiding om weer eens wat over de Thaise taal te schrijven. Ik besef dat niet iedereen dat interessant vindt, daarom kondig ik dat maar even aan. Wie wil kan dan nu wat nuttigers gaan doen.

De classifiers waar Carin het over heeft kennen we in het Nederlands ook, maar in het Thais en bijvoorbeeld ook in het Chinees zijn ze veel belangrijker. Een classifier wordt gebruikt om het aantal bij specifieke zaken te benoemen en verwijst vaak naar uiterlijke kenmerken. Zo hebben we in het Nederlands een tros druiven, een kam bananen en een vlucht regenwulpen, en als we de classifier niet kennen kunnen we altijd terugvallen op "stuks". Maar in de meeste gevallen kunnen we best zonder de classifier. We hoeven geen 2 stuks bananen te bestellen: simpelweg 2 bananen is voldoende. In het Thais kan dat niet. 2 bananen in het Thais is กล้วยสองลูก, kluay song loek, ofwel bananen twee stuks. Als het tenminste gewone bananen zijn. Gaat het om gefrituurde bananen dan is de classifier geen loek, maar chin; zit de banaan verwerkt in sticky rice dan wordt het haaw. 

Maar daarmee zijn we er nog lang niet. Want de classifier ลูก (loek) wordt niet alleen voor bananen gebruikt, maar ook voor kinderen, rond fruit, ballen, harde ronde objecten van middelgrote omvang en stormen. Voor kinderen kan je trouwens ook khon gebruiken. Dat is de classifier voor personen in het algemeen. "Ik heb één zoon en één dochter" wordt dan mie loek song khon, loek chai neung khon lae loek saaw neung khon, ofwel heb kinderen 2 personen, zonen 1 personen en dochters 1 personen. 

Sommige classifiers worden gebruikt voor een aantal zaken die niets met elkaar te maken hebben. Bai, bijvoorbeeld, is de classifier voor flessen, drinkglazen, rugzakken, geld, bladeren, hoeden, de wereld, speelkaarten, kussens, doodskisten, frituurpannen, visvallen, de vulstof in tabletten, emmers, portemonnees (mits gemaakt van natuurlijke materialen), vliegtickets, scheermesjes, toffees, pruimen en ga zo nog maar even door. Aan de andere kant van het spectrum staan classifiers als rang, dat uitsluitend gebruikt wordt voor klamboes. En lao dus, voor blokfluiten.

Gelukkig begrijpen de meeste Thai ons ook wel als we gratiam song, zonder de classifier hoewaa, bestellen. En anders wijzen we de knoflook aan en steken twee vingers op. Die taal spreekt iedereen. Hoewaa gebruik je trouwens ook bij onder meer menselijke hoofden, puisten, abcessen en pukkels en de injector in een automotor.

Als we over een paar jaar eindelijk de tonen een beetje onder de knie hebben, kunnen we ons gaan storten op de 338 classifiers. We hebben er nu al zin in.

De aap uit de mouw

De baas van Albert Heijn verdiende in 2018 zo'n 5 miljoen euro. Dat is 125 keer het gemiddelde salaris van de Ahold-medewerker. En ruim 400 keer het salaris van een vakkenvuller. Een vakkenvuller bij Albert Heijn verdient ongeveer 5 keer zo veel als een Thaise ongeschoolde arbeider. De baas van Albert Heijn verdient dus 2000 keer zo veel als laten we zeggen een Thaise kokosnotenplukker. De baas van Albert Heijn verdient dus per 2 minuten wat de Thaise kokosnotenplukker in een dag verdient.

De Thaise kokosnotenplukkers worden door Albert Heijn, dat aangestuurd wordt door de man die maar 2 minuten hoeft te werken om hetzelfde te verdienen wat zij in een hele dag opstrijken, onder druk gezet om zo goedkoop mogelijk te leveren. Om toch nog iets over te houden om van te leven hebben ze een handigheidje bedacht. In plaats van zelf de 30 meter hoge bomen in te klimmen, laten ze dat door apen doen. Die zijn daar veel handiger in en vallen er ook zelden uit, terwijl mensen nog wel eens omlaag donderen, hetgeen meestal niet goed afloopt.

De man die 2000 keer zo veel verdient als een Thaise kokosnotenplukker vindt het echter zielig voor die apen. Of, wat veel waarschijnlijker is, hij vindt het helemaal niet zielig voor de apen, maar er zijn beelden naar buiten gebracht van zielige apen en nu is de man van 5 miljoen bang dat zijn klanten denken dat Albert Heijn niet om zielige dieren geeft. Dus zou je denken dat hij spoorslags naar Thailand afreist, vraagt wat de meerkosten zijn als de apen niet meer worden ingezet, en aanbiedt die meerkosten te compenseren door een betere prijs voor de kokosnoten te betalen. Maar dat doet de baas van Albert Heijn niet. In plaats daarvan kondigt zijn bedrijf groots aan geen kokosnoten meer te kopen in Thailand. Hoe de noten in andere landen geoogst worden is niet zo belangrijk, als de mensen maar weten dat Albert Heijn erg betrokken is bij het wel en wee van de dieren. Ten minste, voor zover het geen koeien, varkens of kippen zijn. Want ook daarbij wil de zakkenvuller die 400 keer meer verdient dan de vakkenvuller het onderste uit de kan. Vandaar dat Nederlandse boeren onlangs een distributiecentrum blokkeerden. Net als de Thaise kokosnotenplukkers willen ze graag een eerlijke prijs.

Als er geen kokosnoten meer verkocht worden zitten de plukkers meteen zonder inkomen. Het sociale vangnet dat Nederland ondanks de fiscale trucs van de grote ondernemingen in stand weet te houden ontbreekt in Thailand. Het inkomensverschil tussen de baas van Albert Heijn en de (ex-)kokosnotenplukkers wordt dus nog groter. En intussen blijft Albert Heijn gewoon producten verkopen die ten koste van dieren gaan, maar die nog niet in aangrijpende filmpjes aan de kaak zijn gesteld.

Elke gelijkenis met kokosnootplukkende apen is louter toevallig

Ik heb ook wel mijn bedenkingen bij het inzetten van dieren voor allerlei doeleinden. Maar ik heb nog meer bedenkingen bij de door de marketingafdeling van bedrijven aangestuurde verontwaardiging. Als de dierenwereld het van Albert Heijn moet hebben ziet het er nog somberder voor ze uit dan het toch al doet.

Toevallig verscheen er vandaag op Thailandblog een reactie van een Nederlander die getrouwd is met de eigenaresse van een "apenschool". Hij weerspreekt uiteraard de beschuldigingen van mishandeling en doet dat behoorlijk goed onderbouwd. Over de opstellers van het rapport is hij niet echt genuanceerd, maar genuanceerdheid is ook bij die opstellers zelf ver te zoeken. In ieder geval is het interessant om de andere kant van het verhaal ook de lezen.

In Thailand hebben de critici van het westen inmiddels weer munitie erbij. Die westerlingen denken nog altijd voor te kunnen schrijven hoe men zich hier dient te gedragen. Uitgerekend de man die 2000 keer zo veel verdient als een Thaise dagloner hangt de moraalridder uit. Je moet maar durven.

Sorry hoor, maar ik moest echt even stoom afblazen. O, en de cijfers zijn bij benadering, dus ga ze niet na zitten rekenen.

Asalha Bucha

De Thai houden wel van een feestje, maar de afgelopen maanden gooide corona roet in het feestmaal. Songkran, de traditionele Thaise nieuwjaarsviering, werd dit jaar afgelast. In de aanloop naar Songkran horen we altijd feestgedruis, bestaande uit harde disco en valse karaoke, uit de naburige dorpen overwaaien, maar dit jaar bleef het stil. Pas de afgelopen week hoorden we weer muziek in de verte.

Vandaag is het Asalha Bucha, een van de belangrijkste boeddhistische feestdagen. Het is de dag waarop de Boeddha zijn eerste preek hield, nadat hij verlichting had bereikt. Zijn preek ging over de vier edele waarheden:

1. er is lijden;
2. het lijden heeft een oorzaak;
3. de oorzaak van het lijden kan opgeheven worden;
4. door het achtvoudige pad te volgen wordt het lijden beëindigd.

Het achtvoudig pad laat zich het makkelijkst omschrijven als 8 levensadviezen:

1. de juiste inzichten;
2. de juiste bedoelingen (zonder bezitsdrang, wreedheid of boosheid);
3. het juiste spreken (zonder roddels, leugens, laster en schelden);
4. het juiste handelen (zonder geweld jegens mensen en dieren, en niet ten koste van anderen)
5. de juiste levenswijze (een eerzaam vak uitoefenen);
6. de juiste inspanning (om het heilzame te bevorderen);
7. de juiste aandacht;
8. de juiste concentratie.

De vier edele waarheden vormen de basis van de Boeddhistische leer. De preek vond plaats in een hertenkamp voor een gevolg van vijf aanhangers. Vandaag wordt ook gevierd dat een van de volgers ter plekke volledig begreep wat er gezegd werd en de stichter werd van de allereerste orde van Boeddhistische monniken.

(afbeelding van wikipedia)

Wij merken op zich niet zo veel van de Thaise feestdagen, behalve allerlei praktische dingen. Zo zijn er veel meer winkels dicht dan op een gewone zondag en wordt er geen alcohol verkocht. Dat laatste is een merkwaardig verschijnsel op feestdagen hier. Het aantal verkeersslachtoffers in Thailand behoort tot de hoogste ter wereld en alcohol speelt daarbij vaak een rol. Tijdens feestdagen bereikt het aantal ongelukken telkens weer een hoogtepunt. Om daar wat aan te doen is de verkoop van alcohol verboden. Maar omdat iedereen dat weet piekt de verkoop van alcohol telkens op de dag ervóór. 

Of het ook met Asalha Bucha te maken heeft weten we niet, maar vanmiddag stonden er twee mannen aan de poort te roepen, waardoor we wakker werden uit een verlate siësta. Ik gebaarde dat de poort open was, maar het is heel onthais om een dichte poort open te doen. Als het de bedoeling was dat je naar binnen mocht gaan, dan had de poort wel open gestaan, zo is de redenering. En dat die rare farang de poort dicht doen om de honden binnen te houden wil er hier niet in; waarom zou je je hond binnen willen houden? 

Toen ik eenmaal bij de poort was zag ik dat het twee mannen waren die ik wel vaker voorbij zie komen of in het dorp tegenkom. De ene had zijn telefoon in aanslag en maakte het ene plaatje na het andere, de andere tilde een plastic zak in op en zei iets wat ik niet kon verstaan, gevolgd door "pad krapao". Dat laatste begreep ik dan weer wel. Pad Krapao is een populair en erg lekker gerecht met gehakt en Thaise basilicum. Je kunt het bij veel streetfoodkraampjes kopen. In de plastic zak zaten twee andere plastic zakjes, waarvan een gevuld met pad krapao, en de ander met een soep waarin een stuk of zes hardgekookte eieren dreven, naast stukjes spek en wat ondefinieerbare organen. Tja, in Thailand wordt echt alles van het beest opgegeten, op de botten na. De mannen kwamen ons dus een maaltijd brengen. Ze sloegen de uitnodiging om binnen te komen af, de ene maakte nog maar een stelletje extra foto's en daarna klommen ze weer op hun bromfiets en reden terug naar het dorp. Het was de zoveelste blijk van gastvrijheid hier. We zijn onderhand de tel kwijtgeraakt.

Vanavond hebben we er rijst bij gekookt en zijn we de onverwachte maaltijd op het balkon van het gastenhuisje gaan opeten, in de hoop dat we de volle maan die hoort bij Asalha Bucha konden zien opkomen. De maan liet zich echter niet zien, naar we dachten vanwege de bewolking. Maar toen we later in de tuin liepen zagen we hem alsnog boven de bergen uitkomen, in een hele smalle reep tussen de top van de berg en de wolkenband er vlak boven. Een bijzondere ervaring.

Morgen is er weer een feestdag. Als in Thailand een feestdag in het weekend valt, is de maandag erna namelijk automatisch een vrije dag. Eigenlijk net als met Pasen en Pinksteren in Nederland. De "pech" die Nederlandse werknemers hebben als kerst of nieuwjaarsdag in het weekend vallen kennen ze hier niet. Hier kennen ze alleen dat alcoholverbod. Maar we hebben nog een biertje in de koelkast.