Sjoppe

Shoppen in de betekenis die dat in Nederland heeft is hier slechts aan een beperkte groep mensen met geld voorbehouden. In Lampang is één shopping mall (zo heet dat tegenwoordig hier ook) met een wat luxer karakter en een wat eenvoudigere op de benedenverdieping van de grote supermarkt. Ik denk dat onze buren Toey en Ien er nog nooit geweest zijn, en het overgrote deel van de andere dorpsbewoners evenmin. 

Om te shoppen hoef je in Thailand ook niet naar een winkelcentrum. Vrijwel iedere doorgaande straat in een stadje is een winkelstraat. En overal zijn markten. Wie geen winkel heeft en geen zin om op de markt te gaan staan, maar wél wat wil verkopen, zet een tafel voor zijn huis.Zo zijn voor bijna iedereen alle dagelijkse levensbehoeften om de hoek te koop. Behalve dan als je net als wij midden in de rijstvelden gaat wonen. Eigen schuld.

Veel Thaise winkeltjes worden gekenmerkt door een enorme chaos. Ooit had zo'n winkeltje waarschijnlijk wel een specialiteit, maar in de loop van de tijd zijn er steeds meer producten bijgekomen. Zodoende hebben heel veel winkeltjes een min of meer vergelijkbaar assortiment. De inkoop lijkt op geen enkele wijze te zijn afgestemd op de te verwachten verkoop, maar eerder op toevallig voordelig aangeboden partijen. Zo'n partij moet dan natuurlijk wel een plekje in de winkel krijgen, zodat de stapels steeds hoger en de gangen steeds smaller worden. Het zijn trouwens niet alleen de kleine winkeliers die zich laten verleiden tot het aankopen van grote partijen. Zo werd in het plaatselijke postkantoortje op een gegeven moment een complete wand aan het oog onttrokken door een enorme voorraad toiletpapier, vermoedelijk door een nijvere beambte voor een prikkie op de kop getikt.

Ook de winkels die nog wel gespecialiseerd zijn hebben veelal een merkwaardig inkoopbeleid. Bij de elektronica-speciaalzaak staan de dozen met allerlei artikelen kriskras door elkaar hoog opgestapeld, waardoor het personeel over ruime mogelijkheden beschikt om ongezien te gaan zitten facebooken. Er staan televisies en andere apparatuur die inmiddels zwaar verouderd is, maar dat is geen reden om ze uit de winkel te halen. De nieuwste modellen komen er gewoon vóór te staan, waardoor de looppaden weer een stukje smaller worden. In de stoffenwinkel zijn de paden zo smal en onoverzichtelijk dat ik er niet in durf, bang om de weg terug niet meer te kunnen vinden.

In de shopping mall lijkt het allemaal wat meer op de Nederlandse winkelcentra. Daar zijn het ook geen lokale ondernemers, maar vestigingen van landelijke winkelketens die strak voorgeschreven krijgen hoe de boel eruit moet zien. Vooral op hete dagen zoeken daarom hele gezinnen de mall op om zich te vergapen aan de spullen en om af te koelen in de airco-gekoelde ruimte.

Voor de meeste Thai lijkt al dat uiterlijk vertoon van de shopping mall totaal oninteressant. Het maakt niemand wat uit of een winkel een volgepropte uitdragerij is, zolang er maar verkocht wordt wat je zoekt. Als je wat koopt kan je ook op een ongekende service rekenen. Is iets maar een beetje zwaar of volumineus, dan wordt het voor je naar je auto gedragen. En een onvriendelijke behandeling is een hoge uitzondering. 

Ben je de eerste die die dag wat koopt, dan zie je de verkoper met de zojuist in ontvangst genomen bankbiljetten langs de uitgestalde waren strijken. Daarmee moet het geluk worden opgeroepen om ook de rest van die dag veel te verkopen. In de Chinese winkels (veel Thai zijn van Chinese afkomst) is dat nog een graadje erger. Als daar de eerste klant de winkel verlaat zonder iets te kopen wordt het niets meer met de zaken die dag. Het schijnt dat gehaaide mensen daar misbruik van maken door te proberen als eerste in zo'n winkel te zijn en dan de prijs van wat ze willen kopen tot het absolute minimum omlaag weten te "onderhandelen".

Overigens komt het ook voor dat mensen het als gezichtsverlies voor zichzelf of de verkoper beschouwen als ze een winkel verlaten zonder iets te kopen. Die gaan dus altijd met iets de deur uit, ook al hebben ze het gekochte eigenlijk helemaal niet nodig. Op dat punt lijken die Thai wel op de Nederlandse shoppers, zij het dat de motieven om iets overbodigs te kopen totaal verschillend zijn.

Het gebrek aan belangstelling voor een gelikte presentatie van je winkel speelt ook bij de plaatselijke Tesco Lotus, de supermarkt in Hang Chat. De inrichting en het assortiment zijn voorgeschreven, dus dat ziet er allemaal redelijk georganiseerd uit. Drie maanden geleden werd groots aangekondigd dat de supermarktketen voortaan als Lotus's door het leven zou gaan *). In Nederland zouden alle winkels meteen een facelift krijgen, maar hier gebeurde weinig. Alleen de naam op de kassabon veranderde. Weken later stond opeens de nieuwe naam op het reclamebord dat de ingang van de parkeerplaats aanwijst. En sinds kort staat er buiten een verkoopautomaat met de nieuwe naam erop. Wij hebben het dan ook nog steeds over de Tesco. Als we tenminste naar de supermarkt gaan. Intussen zijn we genoeg ingeburgerd om de voorkeur te geven aan markten en kleine, volgestouwde winkeltjes.

*) Ik dacht dat de naamwijziging zou zijn opgelegd door een buitenlandse eigenaar, maar de keten blijkt in Thaise handen te zijn. Lotus's is voor de Thai namelijk een onuitspreekbare naam. De geschreven s aan het eind van een lettergreep wordt in het gesproken Thais een t. Lotut't zou het dan moeten worden. In het Thais wordt de naam van de supermarkt geschreven als โลตัส, ofwel lotas zonder 's. Probleem op typisch Thaise wijze opgelost.

Wat ga je er mee doen dan?

Het probleem met rijkdom is dat de meeste mensen niet weten dat ze rijk zijn. Als je geen Elon Musk heet is er altijd wel iemand aan te wijzen die écht rijk is. En als je in een rijk land als Nederland woont valt je rijkdom al helemaal niet op. Sterker nog: als je de nieuwsberichten en sociale media mag geloven is er sprake van ernstige armoede. Wat dat betreft is het een eye-opener om in Thailand te wonen. Naar aanleiding van mijn ziekenhuisopname schreef ik in 2018 al eens een blog over rijkdom en white privilege waar je je niet aan kunt onttrekken (https://leven-in-thailand.blogspot.com/2018/10/white-privilege.html). Het is tijd om het er weer eens over te hebben, zodat we het niet vergeten.

Dat het onderwerp weer op komt borrelen heeft te maken met ons bezoek aan de markt in Pong Yang Khok, een plaatsje hier vlakbij. Onze vriend Primo (hij kwam al eerder langs in onze blog) en zijn vrouw Somtjid verkopen daar allerlei spullen die tot de eerste levensbehoeften kunnen worden gerekend. Bakolie, soep, (af)wasmiddel en ga zo maar door. Wij gingen voor die produkten meestal naar de supermarkt, vanwege het gemak, maar beseften steeds meer dat het geld dat we op de plaatselijke markt uitgeven beter besteed is. Eén van de dingen die we nodig hadden was kokosmelk en Somtjid bleek dat ook te verkopen. Er zaten nog 4 pakjes in een wikkel waar er oorspronkelijk 8 in zaten, en ze wilder er eentje voor ons uithalen. Wij zeiden dat we ze alle vier wel wilden meenemen. Ze keek ons verbaasd aan: "Wat ga je er mee doen dan?"

Een simpele vraag met een diepe lading. Want de onderliggende boodschap was duidelijk. Niemand koopt op die markt ooit 4 pakjes kokosmelk tegelijk. De mensen kopen één pakje en pas als dat op is kopen ze weer een nieuw. Natuurlijk maakt dat voor de totale kosten niet uit, maar ze kunnen niet net als wij gemakkelijk even 60 baht (€ 1,75) uitgeven aan kokosmelk die ze nu nog niet nodig hebben.

Ik moest terugdenken aan enkele voorvallen tijdens de weken dat Phan bij ons verbleef. "Wow, they have a hoover" zei hij tegen zijn toenmalige vriendin Matsaya toen ze ons huisje bekeken. Hij bedoelde het niet zo, maar had niet op een meer effectieve manier duidelijk kunnen maken dat het hebben van een stofzuiger helemaal niet zo vanzelfsprekend is. Later kwam hij een keer aan met twee voetjes van Loi Krathongkaarsjes die hij uit de vuilnisbak had gevist. 

Loi Krathong is een feestdag waarbij onder meer rijen kaarsjes voor het huis worden gezet. Als die opgebrand zijn kun je er niks meer mee. Althans, dat vinden wij. Maar Phan wou de restanten graag hebben we vroeg ons om voortaan altijd even te overleggen als we iets weg wilden gooien. Het zijn dat soort voorvallen die duidelijk maken dat rijkdom niet betekent dat je 1 miljoen op de bank of onder je matras hebt, maar dat je een stofzuiger hebt, dat je het je kunt veroorloven om iets bruikbaars weg te gooien, dat je niet een kwartier omfietst om 2 baht te besparen, dat je je niet hoeft af te vragen of je iets wel of niet kan kopen.

(Her)gebruiken wat je gebruiken kan zit hier veel meer in de volksaard dan in Nederland. Een mooi voorbeeld is het bewijsje dat we meekrijgen van het immigratiekantoor als we onze verplichte 90-dagenmelding hebben gedaan. Dat wordt geprint op de achterkant van eerder bedrukte A4'tjes. En alles wat kapot is wordt hier gerepareerd totdat dat écht niet meer kan. Dat ondervond ik toen mijn laptop het voor gezien hield. In Nederland zou me een nieuwe zijn aangesmeerd, maar hier in Thailand wordt zo'n ding weer opgelapt. 50 baht heb ik besteed aan 2 reparaties en nu, 2 jaar later, loopt mijn opgelaptop nog altijd als een zonnetje.

Ik kan me voorstellen dat zo'n verhaal over rijkdom nog altijd wat afstandelijk is voor de meeste lezers. Maar ik heb goed nieuws. Er is een handige website waar je je inkomen en de samenstelling van je huishouden kunt invoeren waarna je kunt zien hoeveel procent van de wereldbevolking rijker is dan jij, en dus ook hoeveel procent armer is. Probeer het eerst eens zelf in te schatten en kijk dan op https://howrichami.givingwhatwecan.org/how-rich-am-i of je inschatting een beetje klopte. Wij zitten zelf flink hoger dan we gedacht hadden. Ik ben benieuwd hoe dat voor jullie is.

Veranderingen in de blog

In de vorige blog heb ik gemeld dat de e-mailservice gaat verdwijnen. Die e-mailservice zorgt ervoor dat degenen die zich daarvoor hebben aangemeld een mailtje krijgen zodra er een nieuwe blog is verschenen.

Omdat er toch aardig wat lezers gebruik van maken hebben we gezocht naar een alternatief. En dat hebben we ook gevonden. Voortaan sturen we zelf een melding van een nieuwe blog via mailchimp. Dat is eigenlijk bedoeld om mailings te sturen en dan precies na te kunnen gaan wat het klik-gedrag van de ontvangers is. Maar het werkt dus ook goed voor simpele blogmeldingen en in jullie klik-gedrag zijn we niet geïnteresseerd, dus dat gaan we ook niet volgen.

Het nadeel van de nieuwe meldingen is dat je de blog niet meer direct in het e-mailbericht kunt lezen. Het is gewoonweg te veel werk om een blog inclusief foto's goed in het e-mailbericht te krijgen. In de nieuwe meldingen staat voortaan alleen de 1e alinea met een link naar de volledige blog. Dus heel groot is dat nadeel niet.

Een voordeel is er ook. De "oude" automatische melding werd 's avonds om 23:00 uur verstuurd. De nieuwe melding gaat eruit zodra de blog geplaatst is. Je hoeft er dus minder lang op te wachten. Maar omdat je nooit weet wanneer er weer een nieuwe blog komt, is dat voordeel dus ook niet echt groot.

We hebben de vrijheid genomen om de e-mailadressen van iedereen die zich voor de huidige e-mailservice heeft aangemeld te kopiëren naar mailchimp. Het verhaal dat je nu aan het lezen bent plaatsen we als blog. Die wordt zowel via de oude e-mailmelder als via de nieuwe verstuurd. Je krijgt dus eenmalig 2 mailtjes. 

Wat als je maar één mailtje ontvangt?

• Krijg je alleen het oudemanier-mailtje (dat is het mailtje dat je nu zit te lezen), kijk dan even in je spammap. Zit daar het nieuwemanier-mailtje, voer dan het afzendadres fgth2001@hotmail.com in als veilige afzender in je mailprogramma. Zit het nieuwemanier-mailtje ook niet in je spammap, stuur ons dan even een berichtje.

Lees je deze blog online en wil je voortaan ook e-mailmeldingen ontvangen: rechts bovenaan staat een aanmeldlink.

Wil je je mailadres niet in mailchimp hebben? Onderaan het nieuwemanier-mailje staat een uitschrijflink.

We hopen het verdwijnen van de e-mailservice zo op een goeie manier te hebben opgelost. En we hopen dat jullie van de blogs blijven genieten. Reacties zijn altijd welkom. Dan kan straks ook gewoon door te antwoorden op het meldingsmailtje.