Kathin en Loi Krathong

Kathin

"Als er geldbomen bestonden had ik er wel eentje op het balkon staan," zei mijn vader als ik iets onmogelijks vroeg als een Matchbox auto'tje, een doosje 8-noppige legosteentjes of een setje kleurpotloden. Ik ben dus opgegroeid met het idee dat er geen geldbomen bestaan, maar heb dat idee op mijn 62e alsnog bij moeten stellen: ze bestaan wel degelijk.

Somtjid, de vrouw van het plaatselijke restaurant, had het al weken geleden aangekondigd: 11 november moesten we vrijhouden, want dat kwamen haar en Pradith's familie over uit Bangkok, Lamphun en de Isaan (de arme noordoostelijke regio van Thailand). Het zou een belangrijke dag worden waarop de tempel moest worden bezocht en ze zou het geweldig vinden als we kennis kwamen maken met haar familie en mee zouden gaan naar de tempel. Natuurlij wilden we dat.

11 november was het dus was het zo ver. Het restaurant was gesloten, maar voor de familie en ons was er om 8 uur een lekker ontbijt. We maakten kennis met de verschillende familieleden en hadden het geluk dat twee van Somtjids zussen erg goed Engels spraken. Dat scheelde heel veel handen- en voetenwerk en vertaal-apps.

Onderweg naar de tempel passeerden we een optocht in Hang Chat. Tot dan toe hadden we het idee gehad dat we naar een soort inwijding of andere ceremonie voor die specifieke tempel zouden gaan, maar blijkbaar was er toch sprake van een breder gevierd iets. Het bleek te gaan om Kathin, elders ook wel Kathina genoemd. Dat is oorspronkelijk een door elke tempel apart vastgestelde dag binnen een periode van een maand na de regentijd, waarin leken stof aanbieden aan monniken, die daar dan nieuwe pijen van maken. Op dezelfde dag dat de kathina plaatsvindt diende, ook weer oorspronkelijk, het kleed te worden geknipt, van de juiste motieven te worden voorzien, met zelf bereide natuurlijke kleurstoffen te worden gekleurd en zorgvuldig te worden gedroogd.

Gemak dient de mens en daaronder valt ook de monnik. Vandaag de dag koopt de leek een kant-en-klare pij in de speciaalzaak voor giften aan monniken en overhandigt die op Kathin. Maar de monniken krijgen ook al pijen als ze een trouwerij, uitvaart of andere ceremonie verzorgen. In veel tempels is er dus een overschot aan pijen.

Zoals gezegd dient gemak mens en monnik. Er zijn nog steeds mensen die met een nieuwe pij naar een tempel gaan, maar tegenwoordig komen de meesten met een geldboom aan. Dat is een van bamboe in elkaar geknutseld boompje. De uiteindes van de bamboe "takken" zijn gespleten en daar kan je bankbiljetten tussen schuiven. In winkels, restaurants en op andere plaatsen waar veel mensen komen wordt zo'n geldboom neergezet. In het restaurantje in ons dorp stond er ook een, en in plaats van een fooitje (of naast een fooitje) schuif je een briefje 20 of 100 baht in de boom.

Op Kathin komen overal vandaan mensen met hun geldbomen naar de tempel. Behalve bomen zijn er ook varianten, zoals geldslingers, maar ook slingers gemaakt van sigaren en sigaretten. Menselijke behoeftes zijn de monnik immers niet vreemd. Als het goed is worden al die donaties gebruikt voor onderhoud aan de tempel en aan liefdadigheid. Er gaan echter ook verhalen over luxueus levende monniken en er lopen zelfs justitiële onderzoeken naar sommige tempels vanwege de verdenking van witwassen en misbruik van liefdadigheidsfondsen. Dat zijn de uitwassen die je in iedere religieuze organisatie tegenkomt. Het Boeddhisme onderscheidt zich op dat punt helaas niet.

Tijdens de dag is er overal rond het klooster gratis en lekker eten en drinken te krijgen. Ter afsluiting zijn er wat voorstellingen, waaronder een dans van de mae baan (mae=moeder, baan=huis) en een rituele vecht-dans van een aantal jongeren. Ten slotte wordt er nog ritueel rijst gevoerd aan een koe, waarna er een sinterklaas-achtig tafereel ontstaat als er allerlei kleurige piepkleine pakjes op het veld gestrooid worden. Iedereen duikt er op af om er zo veel mogelijk te bemachtigen. Er blijken muntjes in te zitten, van 1 of 2 baht (1 baht is iets meer dan 2,5 cent). Een paar kinderen staan met takken over een dakje te vegen. Daar blijken wat pakketjes op te zijn geland. Met mijn 1 meter 91 kan ik ze er makkelijk af pakken. De teleurstelling dat die lange farang er met de buit vandoor gaat wordt een brede glimlach en een diepe wai als ik alles uitdeel. Goede daden komen soms vanzelf aanwaaien.

Loi Krathong

Van de talloze feesten in Thailand zijn Sonkran en Loi Krathong de grootste. Sonkran, het traditionele Thaise nieuwjaar, is het bekendste, vooral dankzij de grote watersmijtpartijen. Loi Krathong is minder bekend, maar wat ons betreft absoluut het mooiste Thaise feest. Loi betekent laten drijven en een krathong is een vaartuigje. De traditionele krathong heeft een schijf van de stam van een bananenplant als basis. Daarop wordt van bananenblad en andere materialen een lotusbloem-vorm geknutseld, waarin een kaars en 3 wierrookstokjes worden gezet en soms wat muntjes gelegd.

Loi Krathong valt jaarlijks op de avond van de volle maan in de 12e maanmaand en dit jaar was dat 22 november. De dagen ervoor merk je al dat het er aankomt, doordat er regelmatig vuurwerk wordt afgestoken en papieren ballonnen met een kaars erin worden opgelaten. In Nederland kom je die af en toe ook wel tegen en dan heten het meestal wensballonnen. Op de 21e stonden Toey en Pradith al vroeg voor de deur. Pradith spreekt een beetje Engels maar we begrepen maar niet wat ze nou precies wilden. "Thing you have before solar battery" probeerde Pradith en ineens viel het kwartje. Ze wilden de generator, die we gebruikten voordat de zonnepanelen waren geïnstalleerd, lenen voor Loi Krathong. "Oooo, you mean ไฟฟ้า (fai faa)," zei Mieke. Soms verstaan we gewoon al beter Thais dan Thailish.

's Middags werden we opgehaald en konden we zien waarvoor de generator nodig was geweest. Op een oude pick-uptruck hadden ze een soort levensgrote krathong gefabriekt, die tijdens het feest in een optocht mee zou rijden. Zoiets als onze carnavalswagens, maar dan in een middagje in elkaar geknutseld. Alles was versierd met kleurige lichtjes en een belangrijk deel was de geluidsinstallatie. Ook in Nong Lom, het buurdorp, moesten we komen kijken en werden we onthaald op whisky, taaie rundvlees- en kipstukjes en een uitnodiging om aan de karaoke mee te doen.

Dat laatste wisten we beleefd af te slaan. Misschien moeten we toch eens een Nederlands lied instuderen; de Thai zijn zo gek op karaoke dat we ze er ongetwijfeld enthousiast mee maken. Met een beetje geluk valt karaoke wel onder de goede daden; áls we er toe overgaan ligt er in ieder geval kennis en inzicht, onbaatzuchtigheid en liefde aan ten grondslag.

De optocht was de 22e een paar dorpen verderop. Op een sportveld stonden de wagens opgesteld en aangezien ze allemaal die kleurige lichtjes en een (soms enorme) geluidsinstallatie meevoerden, was het een kakofonie van knalhard geluid. Omdat we ook nog met Lorenza in de stad hadden afgesproken vertrokken we na ruim een uur. Lorenza runt een guesthouse aan de rivier en daar zaten we eerste rang om de krathongs en de grote verlichte vaartuigen, een soort varende praalwagens, voorbij te zien komen.

Het te water laten van je krathong heeft verschillende redenen. Hoe langer de kaars blijft branden, hoe gelukkiger je komende jaar wordt. En laten jij en je lief tegelijk de krathongs te water, dan zegt de tijd dat ze bij elkaar blijven drijven iets over hoe duurzaam de relatie is. (Het verhaal gaat dat sommige geliefden hun krathongs aan elkaar binden. De vraag is natuurlijk of dat werkt.) Probleem in beide gevallen is dat de krathongs wegdrijven en opgaan in een massa lichtjes die op de rivier drijft. Probeer daar de jouwe maar een tussen te blijven volgen.
Een derde reden om je krathong weg te laten drijven is, dat je daarmee ook je zonden van het afgelopen jaar wegwast. Het is inmiddels 50 jaar geleden dat ik gebiecht heb, dus dan is zo'n krathong geen overbodige luxe. Voor de tussenliggende 49 jaar moet ik nog wel een oplossing bedenken.

Behalve het in het water zetten van de krathongs wordt er ook vuurwerk afgestoken en worden er heel veel van die eerder genoemde papieren ballonnen opgelaten, soms met vuurwerk aan een staart die eronder hangt. Het gaat om zulke grote aantallen dat de vliegvelden bij zonsondergang sluiten, omdat het opstijgen en landen te gevaarlijk is.

In sommige plaatsen wordt van Loi Krathong een 2-daags feest gemaakt. In Lampang was er bijvoorbeeld op de 23e nog een grote verlichte optocht. In Nong Noi houden ze het gewoon op één avond. Hoewel bij de tips voor Thailandgangers altijd staat dat je nooit spullen uit moet lenen, omdat je die nooit meer terug ziet, werd onze generator keurig door Toey teruggebracht. De tank was vol en de al enige tijd kapotte verbindingen waarmee het apparaat aan een frame zat waren zelfs gerepareerd, dus we kregen het ding beter terug dan we het meegegeven hadden. "Thank you. Everybody in Nong Noi love you", zei Toey nog. Daar werden we even stil van.

Thaise bruiloft

Afgelopen maart belandden we bij toeval aan tafel bij een voor ons onbekend gezelschap. In ons favoriete restaurantje liepen we naar een vrijstaande tafel en kwamen daar tegelijk aan met enkele andere gasten. We besloten ter plekke om de tafel dan maar te delen. Het gezelschap bestond uit een Australiër met zijn Thaise vriendin, haar moeder en haar grootmoeder. Ze waren op weg naar een dorp aan de rand van de bergen, zo'n 20 kilometer verderop, maar de vader wilde even bij de naast het restaurant gelegen autodealer naar een rammeltje in zijn auto laten kijken. Het werd een geanimeerd etentje en natuurlijk werden er mailadressen uitgewisseld, in de wetenschap dat daar in de meeste gevallen nooit meer iets mee gebeurt.

Dat bleek ook nu het geval, tot we vorige week een mailtje kregen van Tassos, de Australiër, en Ramida. Ze nodigden ons uit voor een trouwceremonie in Ramida's geboortedorp. De trouwerij vond al 2 dagen later plaats, maar we hadden geen afspraken die dag en hadden nog niet eerder een traditionele Thaise bruiloft meegemaakt, dus accepteerden we de uitnodiging van harte.

Het feest begon al om 9 uur 's morgens, of eigenlijk nog wat eerder. Begeleid door trommels die weer overstemd werden door knalharde muziek kwam Tassos in een swingend gezelschap van familieleden en dorpelingen om 9 uur aan bij het ouderlijk huis van Ramida. Ramida's ouders stonden aan het hek en vroegen naar de reden van zijn bezoek. Nadat Tassos verteld had dat hij kwam om hun dochter te trouwen schoven de ouders eerst een andere vrouw naar voren. Toen deze door de bruidegom nadrukkelijk werd afgewezen verscheen Ramida, ging het hek open en swingde de hele club door naar het huis.

(Link naar de video: https://youtu.be/ITu1bxBnqJs)

Onderaan de trap naar de voordeur was een touw gespannen. Het was duidelijk dat het stel niet zo maar naar binnen kon lopen. Tassos haalde een envelop uit zijn binnenzak en overhandigde die aan de moeder, maar die liet weten dat hij er niet met zo'n koopje vanaf kwam. Er kwam een tweede envelop tevoorschijn. Dat bleek de moeder tevreden te stellen want ze overhandigde een schaar waarmee de toegang tot het huis kon worden vrijgemaakt.

In het huis werd vervolgens een grote hoeveelheid teksten uitgesproken, waarvan de betekenis ons helaas ontging omdat we de taal nog lang niet beheersen. De rituelen daarna waren gelukkig wel goed te volgen. Het begon met het bewijzen van eer aan de ouders. De bruidegom buigt diep, eerst voor de vader van de bruid en dan voor de moeder. Die raken daarna zijn handen aan. Dan is het de beurt aan de bruid, waarna het ritueel zich herhaalt bij de ouders van de bruidegom. Die hadden wat meer moeite om de handen van hun zoon en schoondochter aan te raken, omdat ze op stoelen zaten, terwijl de ouders van de bruid op de grond zaten. De Thai weten dat farang in het algemeen te stijf zijn om het langer dan een paar minuten op de grond zittend uit te houden.

 

Nadat de ringen om de vingers waren geschoven mocht er gezoend worden; dat is blijkbaar een universele regel. Tassos en Ramida namen daarna plaats achter een soort lessenaar, waar ze stippen op hun voorhoofd kregen en met een dun touwtje zijn linkerarm aan haar rechterarm werd verbonden. Ook de wederzijdse ouders kwamen een voor een naar voren om een touwtje om de armen te knopen. Toen waren de broers en zussen van het stel aan de beurt, gevolgd door een eindeloze rij aanwezigen, die voordat zij hun touwtje knoopten eerst een envelop aan de bruid gaven en als tegenprestatie een opgerold handdoekje terugkregen. Ook wij kwamen aan de beurt; een vreemde gewaarwording om een rol toebedeeld te krijgen bij het huwelijk van mensen die we daarvoor alleen een uurtje aan tafel gezien hadden.

Letterlijk aan elkaar verbonden werd het stel toen naar de slaapkamer gevoerd en op bed gelegd. Daar moesten ze overeind zien te komen en de muntjes verzamelen die op het bed waren gestrooid. Nadat aan die opdracht voldaan was werden de touwtjes doorgeknipt en kon het echte feest beginnen.

En zoals dat gaat in Thailand begon dat met een overvloedige maaltijd, waar het hele dorp zich aan tegoed kon doen. Overigens is het niet zo dat het hele dorp alleen maar komt feesten; nee, iedereen is ook betrokken bij de opbouw van het hele gebeuren, het neerzetten van de tafels en stoelen, het verzorgen van de muziek, het koken, het afwassen en uiteindelijk weer het opruimen. Geweldig om te zien hoe er eerst een kookkeuken geïmproviseerd is, die als alles op tafel staat in een oogwenk wordt omgebouwd tot spoelkeuken, waar iedereen de grootste lol in het afwassen lijkt te hebben.

Als het eten op is, is het tijd voor de toespraken, eerst van de pujai baan, het dorpshoofd, dan van elk van de ouders, daarna van de bruidegom en ten slotte van de bruid. Intussen staan de meisjes van de muziek al klaar en mogen ze zich verheugen in de warme belangstelling van de durfals onder de bruiloftsgasten. Ik geef toe dat het vooroordelen zijn, maar op basis van uiterlijke kenmerken hadden we geen hoge verwachtingen van de muziek die ten gehore zou worden gebracht. Omdat ik in de nasleep van mijn ziekte mijn siëstas nog hard nodig heb, besloten we het verder voor gezien te houden.

Mijlpaal
Dit is de honderdste blog over ons vertrek naar en leven in Thailand. Leuk dat jullie, lezers, het al die tijd hebben volgehouden.

Papierwinkel

6 keer per jaar moeten we naar het immigratiekantoor. Iedere 3 maanden moeten we komen melden dat we er nog steeds zijn en eens per jaar moet de verblijfsvergunning met een jaar verlengd worden. Je zou verwachten dat je door langs te komen om je verblijfsperiode te verlengen automatisch ook gemeld hebt dat je nog steeds in het land bent en ook van plan bent om te blijven, maar zo simpel is dat niet. Je moet naar hetzelfde kantoor en wordt geholpen door dezelfde beambte, maar een melding gaat via een ander formulier dan een verlenging, dus dat kan echt niet tegelijk. Gelukkig gaat die melding redelijk vlot, als je tenminste je papieren allemaal op orde en alle benodigde kopieën bij je hebt.

Het regelen van de verlenging van de verblijfsvergunning kost wat meer tijd. Omdat de wachttijden daarvoor ook behoorlijk opliepen is bedacht dat dat voortaan alleen op afspraak kan. Voor die afspraak moet je ook langskomen, dus zo komen we uiteindelijk aan die 6 keer per jaar. De doelstelling om geen lange wachttijd voor de verlenging meer te hebben is geheel bereikt. Helaas kostte het 4 uur om de afspraak te kunnen maken, maar dat was niet het probleem dat opgelost moest worden.

De belangrijkste voorwaarde voor het verkrijgen van een verlenging van je verblijfsvergunning is voldoende inkomen of voldoende saldo op de bank. Als in de voorgaande drie maanden het saldo ook maar 1 baht onder het vereiste saldo is geweest, kun je de verlenging vergeten. Om te voorkomen dat mensen hun verlenging komen regelen zonder dat ze voldoende inkomen/saldo hebben wordt bij het maken van de afspraak je bankboekje alvast gecontroleerd. Ook wordt gekeken of je alle benodigde documenten hebt. Het aanvraagformulier is een word-document met invulvelden, dat je gemakkelijk op de computer kunt invullen en dan printen. Dat hadden we dus netjes gedaan. FOUT! We kregen een nieuw formulier mee dat we met blauwe inkt moesten invullen. Verder moeten er kopieën meegeleverd worden van paspoort en visum, van de kaart die je bij aankomst in Thailand moet invullen (voor- én achterkant), van de melding op welk adres je woont en van nog een paar documenten. Die hadden we efficiënt verdeeld over enkele A4tjes. Ook fout. Elk document moet op een apart vel.

Gelukkig hadden we een week tijd tussen het maken van de afspraak en de afspraak zelf. Alle afgekeurde kopieën konden in de prullenbak en we hebben braaf nieuwe printjes gemaakt. En natuurlijk hebben we keurig met blauwe inkt het formulier ingevuld en de pasfoto van 4x6 in het juiste vakje geplakt. Op de dag van de afspraak moeten we dan eerst naar de bank om een transactie te doen, bijvoorbeeld geld opnemen. Vervolgens moet het bankboekje worden geüpdate. Daar is een speciale automaat voor. Daarna moeten we met onze geüpdatete bankboekjes naar de balie om daar een bankverklaring te vragen. Die bestaat uit een overzicht van alle transacties van de afgelopen 3 maanden en een brief waarin de bank verklaart dat we rekeninghouder zijn van de betreffende rekening. Dat transactieoverzicht staat ook in het bankboekje, en dat bankboekje toont ook aan dat we rekeninghouders zijn, maar dat is niet voldoende. Het immigratiekantoor wil die extra bankverklaring, met op elke pagina een stempel en een paraaf.

Gewapend met alle documenten begeven we ons naar het immigratiekantoor. Daar mogen we één voor één naar binnen. Als ik aan de beurt ben worden mijn gegevens eerst in een enorm boek opgeschreven. Dan komt er een gigantisch stempel tevoorschijn en daarmee worden alle documenten, zo'n 20 pagina's bij elkaar, gestempeld. Ik krijg het pakket vervolgens toegeschoven en moet midden in die stempel steeds mijn handtekening zetten. Daarmee verklaar ik dat de documenten ware en onbewerkte kopieën zijn. Vervolgens wordt het bankboekje nauwkeurig vergeleken met de bankverklaring. Daarna wordt mijn met blauwe pen ingevulde formulier in zijn geheel door de beambte overgetypt. Met een webcam wordt er een foto van me gemaakt. Het formulier wordt vervolgens geprint en dan moet ik het ondertekenen. Het ziet er nu eigenlijk precies zo uit als het formulier dat ik eerder zelf op de computer had ingevuld. Alleen de pasfoto is er niet opgeplakt. In plaats daarvan is de webcamfoto meegeprint. Waarschijnlijk staat de webcam op liggend formaat, terwijl het formulier een staande oriëntatie vereist. De foto is door de beambte daarom gewoon wat smaller gemaakt. Ik ben al niet zo dik, maar nu heb ik echt een sidonia-look.

Op het zetten van vele handtekeningen na is het vooral wachten. Alle tijd dus om het kantoortje eens goed te bekijken. Er zijn drie smalle loketjes naast elkaar. De werktafels van de beambten zijn afgeladen met papieren, ladingen pennen, nieters en ontnieters en vooral heel veel stempels. Ik tel er op de plek waar ik zit 24, en dan kan ik een deel van de tafel niet zien omdat het computerscherm ervoor staat. De kasten achterin de ruimte zijn gevuld met ordners die waarschijnlijk ook allemaal vol zijn, want er liggen grote stapels dossiers op de grond. Ergens op een tafel staat zo'n ouderwetse puntenslijper zoals de meester die vroeger op zijn bureau had staan. In een andere hoek staat een fax die regelmatig gebruikt wordt. En boven op een kast ontwaar ik een gebedsmolentje met een zonnecel. Het kantoortje heeft echter geen ramen, dus is er een spotje op de zonnecel gericht, waardoor het molentje blijft draaien. Goed in het zicht staat in elk loket ook een bordje "No tips please". Sommige zaken schijnen wat sneller of makkelijker te gaan na het geven van een "fooitje", maar de regering schijnt daar steeds meer tegen op te treden. Er staat ook een groot bord in de wachtruimte, maar dat zie je alleen als je door de dienstingang naar binnen komt.

Na zo'n 3 kwartier is alle administratie afgewerkt en krijg ik de felbegeerde stempels in mijn paspoort waarmee ik weer een jaar mag blijven. Over 2 weken mag ik dan weer terugkomen om te melden dat ik er nog steeds ben. Met alweer kopiën van dezelfde documenten die ik vandaag heb overlegd. Alleen de bank-documenten hoeven dan niet. Er is dus van ons een dossier dat grotendeels bestaat uit steeds weer dezelfde kopieën van documenten en dat jaarlijks groeit met 5 nieuwe kopieën van al die documenten.

Natuurlijk hebben we ons verbaasd over al dat papierwerk. Dat doen we in Nederland een stuk efficiënter. Toch? Nu heeft Mieke voor haar pensioenfonds een "Bewijs van in leven zijn" nodig. Buitenlandse partners "vergaten" nog al eens een overlijden door te geven en bleven gewoon pensioen ontvangen. Daarom moeten in het buitenland wonende gepensioneerden en AOW'ers jaarlijks aantonen dat ze het nog doen. Probleem is dat het formulier van Mieke's pensioenfonds hier onbekend is. Het enige formulier dat men wil ondertekenen is het SVB-formulier. Geen probleem zou je denken, want dan downloaden we dat gewoon even van de SVB-site. Mooi niet. Nergens te vinden. Gelukkig kan je chatten met de SVB en na het probleem te hebben uitgelegd krijgen we een speciaal telefoonnummer. Daar krijgt Mieke te horen dat ze het formulier jaarlijks automatisch krijgt toegestuurd. Als de SVB-medewerker eindelijk heeft begrepen dat Mieke nog geen AOW krijgt en dus nog niets met de SVB van doen heeft, vertelt hij haar dat het dan onmogelijk is om haar een formulier te sturen. Zelfs geen blanco formulier. Daar voorziet de regelgeving niet in. Tja, bureaucratie.... het is in ieder geval niet typisch Thais.