13 juni 2020

Etnisch profileren

De cartoonist van het tijdschrift dat ik uitgaf vertelde me ooit dat het enige figuurtje dat hij karikaturaal kon weergeven zonder bedolven te worden onder de boze reacties een witte man was. Eigenlijk is dat niet zo onlogisch. Karikaturale trekken zijn veelal uitvergrotingen van vooroordelen en witte mannen zijn zo'n beetje de enige groep die weinig tot geen nadelen ondervinden van de vooroordelen die over hen heersen. Voor alle overige groepen leiden de vooroordelen tot allerlei problemen, van moeilijkheden bij het vinden van woonruimte of een baan, tot het als potentiële fraudeur beschouwd worden door de Belastingdienst.

Het Nederlandse vooroordeel over Thaise mensen is dat die er per definitie op uit zijn om in Nederland te blijven, als ze eenmaal binnen zijn. De Thaise echtgenote van een vriend van ons ving ondanks dat ze hier al haar familie, twee huizen en een hele goede baan heeft een aantal keren bot bij het aanvragen van een visum. De Nederlandse immigratie-ambtenaren kunnen zich blijkbaar niet voorstellen dat iemand niet zo nodig in Nederland hoeft te wonen.

Het Thaise vooroordeel over westerlingen is dat ze allemaal rijk zijn. Vanuit Thais oogpunt gezien is dat trouwens ook zo. Vandaar dat de westerlingen zonder visum Thailand binnen kunnen reizen en zich redelijk gemakkelijk in het land kunnen vestigen. Er zijn financiële eisen en je moet je iedere 3 maanden melden, maar dat zijn verplichtingen die in het niet vallen bij de moeite die Thai zich moeten getroosten als ze in Nederland willen gaan wonen. Oja, en westerlingen moeten een hogere toegangsprijs betalen bij veel toeristische attracties en nationale parken. Er zijn Nederlanders die om die reden weigeren een Nationaal park te bezoeken en roeptoeteren dat ze gediscrimineerd worden. Wij zien het als een soort toeristenbelasting, die het mogelijk maakt de toegangsprijs voor Thai bescheiden te houden.

Voor ons, bevoorrechte wereldburgers, is het lastig te doorgronden waarom mensen zich gediscrimineerd voelen. Ook wij zijn er oprecht van overtuigd dat we nooit en te nimmer discrimineren. Maar of iets voor een ander als discriminerend voelt, dat kunnen we zelf helemaal niet bepalen. Dat kan alleen die ander.


De corona-uitbraak geeft ons momenteel een miniem plaatje van hoe het voelt om op basis van je huidskleur achtergesteld te worden. Het openbaar vervoer is nu namelijk alleen voor Thaise mensen. Ook de beroemde Wat Pho in Bangkok weert buitenlanders. Nu waren we toch al niet van plan om met bus of trein te gaan reizen, en Bangkok is 600 kilometer van hier dus van de uitsluiting van tempelbezoek hebben we ook geen last, maar voor het eerst in ons leven maken we een keer mee dat iets niet kan omdat we wit zijn. De officiële lezing, dat alle corona-besmettingen vanuit het buitenland komen, snijdt geen hout, want wij waren voor de corona-uitbraak al in Thailand en sommige Thai zijn recentelijk nog in coronagebieden geweest en vormen dus een groter risico. Maar in die ongerijmdheid schuilt nou net het wezen van de discriminatie. Het is een achterstelling waar geen enkele logica achter zit. Voor een groot deel van de wereldbevolking gaat die achterstelling heel veel verder dan niet met de bus kunnen of niet in een tempel mogen. Dat Piet Hein, Witte de With en Zwarte Piet het moeten ontgelden en dat Columbus van zijn sokkel getrokken is kan ik me steeds beter voorstellen. Ook zonder te discrimineren genieten we allerlei voorrechten die mensen met een andere kleur niet hebben. Of we dat nou willen of niet.

O, en toen onze cartoonist op een gegeven moment de witte man Petrus bij de hemelpoort in een cartoon verwerkte leidde dat overigens toch tot opzeggingen; uitzonderingen bevestigen de regel.